Park położony w Sudetach Wschodnich, powyżej i na wschód od Rowu Górnej Nysy, obejmuje Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote oraz część Krowiarek
Śnieżnicki Park Krajobrazowy został powołany uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w 1981 r. Całkowita powierzchnia parku wynosi 28 800 ha, a jego strefa ochronna 14 900 ha. Park obejmuje trzy grupy górskie Sudetów Wschodnich: Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote. Najwyższy szczyt to Śnieżnik o wysokości 1425 m. n.p.m. Obszar Parku i jego otuliny znajduje się na terenie gmin: Bystrzyca Kłodzka, Kłodzko, Lądek Zdrój, Międzylesie, Stronie Śląskie, i Złoty Stok.
Wyjątkowe wartości przyrodnicze parku to przede wszystkim:
- urozmaicona rzeźba terenu,
- bogactwo flory i fauny,
- występowanie wód leczniczych,
- klimat i długie zaleganie pokrywy śnieżnej.
Obszar Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego cechuje występowanie różnych typów krajobrazu: od nizinnych kotlin śródgórskich poprzez krajobrazy starych gór średnich poprzecinanych dolinami rzecznymi, do strefy szczytowej Śnieżnika o subalpejskim charakterze. Dużą atrakcję stanowią również pojedyncze skałki, gołoborza, utwory krasowe z jaskiniami o unikalnej szacie naciekowej. W budowie geologicznej terenu parku dominują skały metamorficzne, głownie różne odmiany gnejsów i łupków. Występują tutaj także bazalty oraz wapienie i dolomity wśród których to właśnie rozwinęły się zjawiska krasowe.
Na terenie parku występują termalne wody mineralne (głownie w rejonie Lądka Zdroju) stanowiąc bazę dla lecznictwa uzdrowiskowego. Są to wody radoczynne, słabe siarczkowe i fluorkowe o temperaturze powyżej 40 °C.
Przez teren parku przepływa wiele górskich potoków stanowiących zlewnię rzeki Nysy Kłodzkiej. Ogromna większość tych wód posiada pierwszą klasę czystości. Masywem Śnieżnika i Górami Bialskimi biegnie główny europejski dział wodny rozdzielający cieki należące do zlewisk mórz: Bałtyckiego (dopływy Nysy Kłodzkiej), Czarnego (dopływy Morawy) i Północnego (dopływy Orlicy). Główną rzeką obok Nysy Kłodzkiej jest jej największy prawobrzeżny dopływ rzeki Biała Lądecka. Wszystkie potoki mają na terenie parku charakter górski i podgórski - o wąskich korytach, dużych spadkach i o nie wyrównanym biegu W celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego zbudowano suche zbiorniki na potoku Wilczka w Międzygórzu i na rzece Morawka w Stroniu Śląskim.
Do niezaprzeczalnych walorów tego terenu należy klimat który jest zdeterminowany dwoma czynnikami: wysokością nad poziomem morza i układem orograficznym. Walory klimatyczne stanowią istotny czynnik atrakcyjności, gdyż powodują długotrwałe zaleganie pokrywy śnieżnej - np. w Masywie Śnieżnika pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio 122 dni w roku, a w części podszczytowej - do 160 dni. Należy wspomnieć, iż na skutek ukształtowania terenu występują tutaj lokalne systemy cyrkulacji powietrza, powodujące powstawanie w każdej dłuższej dolinie wiatrów dolinowych, które spełniają istotną rolę w kształtowaniu się klimatu regionu. Okres wegetacyjny w parku ściśle związany jest z wysokością - np. powyżej 1000 m n.p.m. trwa do 170 dni, u wylotu dolin wydłuża się o około dwa tygodnie, a w obniżeniu Lądka Zdroju trwa ponad 210 dni. Jako ciekawostkę można podać, iż według wielkości szacunkowych, lato termiczne w Masywie Śnieżnika nie występuje od wysokości 550 m n.p.m.
Pod względem przyrodniczym obszar ten należy do najcenniejszych w Sudetach. Występuje tutaj największa liczba gatunków, co jest spowodowane przebiegiem granicy prowincji geobotanicznych i zoologicznych. Możemy spotkać gatunki typowe dla Sudetów, Alp, Karpat a nawet strefy arktycznej i śródziemnomorskiej. Wiele jest gatunków endemicznych. Niekiedy mają one jedynie stwierdzone stanowiska w kraju.
Świat roślinny.
Ze względu na teren górski, wyraźnie wykształciły się cztery piętra roślinności:
- piętro pogórza (do 400 m n.p.m.), które uległo największym przeobrażeniom. Stanowiska lasów dębowo - grabowych na przestrzeni wieków zajęła łąkowa roślinność zastępcza z kręgu zbiorowisk lasów grądowych z pełnikiem europejskim, ciemiężycą zieloną i dziewięćsiłem bezłodygowym,
- regiel dolny (400 - 1000 m n.p.m.) z monokulturą świerka, który został wprowadzony w XIX wieku po rabunkowych wycięciach dla potrzeb przemysłu pierwotnego lasu mieszanego. Ówczesna odbudowa lasów została oparta na szybko rosnących odmianach świerka, głównie spoza Sudetów. Stąd też dzisiaj dominują w krajobrazie lasy świerkowe, których udział w drzewostanie wynosi 80 %. Inne gatunki to: buk, jawor, brzoza i jesion.
- regiel górny (1000 - 1250 m. n.p.m.) zajmują zubożałe zbiorowiska reprezentującej zespół sudeckiej świerczyny górnoreglowej. Rośnie tu przeważnie lokalny ekotyp świerka sudeckiego, najlepiej przystosowanego do miejscowego siedliska. W drzewostanie występują także buk, jawor, jodła, jarzębina. Górną granicę lasu można zaobserwować na zboczach Śnieżnika i na szczycie Małego Śnieżnika. Las zaczyna się tam przerzedzać, drzewa stają się coraz niższe, przyjmują nierzadko interesujące formy na skutek złamań bądź uszkodzeń pni.
- łąki wysokogórskie zajmują tylko szczytową kopułę Śnieżnika. Murawy i ziołorośla wysokogórskie stanowią cenny przyrodniczo zespół, wśród którego występuje wiele gatunków rzadkich i chronionych.
Rozwój przemysłu węglowego na terenie tzw. "Czarnego Trójkata" spowodował wielkie emisje gazowe tlenków siarki i azotu, które w latach osiemdziesiątych skutkowały silnym zakwaszeniem lasów iglastych w Masywie Śnieżnika (kwaśne deszcze). Osłabione drzewostany zostały zaatakowane przez szkodniki: wskaźnicę modrzewianeczkę oraz kornika drukarza. Zniszczeniu uległy ogromne połacie drzewostanów położonych powyżej 700 m n.p.m. Z tego względu w 1988 r obszar Masywu Śnieżnika został uznany za rejon klęski ekologicznej. Od kilku lat obserwowane jest poprawianie się kondycji lasów, a wykonane nasadzenia są udane. Także zanieczyszczenia transgraniczne wyraźnie się zmniejszyły ostatnimi laty.
Najwyższe wartości florystyczne znajdują się na terenach rezerwatów przyrody.
- Rezerwat "Śnieżnik Kłodzki", powstały w 1965 r chroni zespoły roślinności zielnej (siedliska traw i ziołorośli wysokogórskich) reprezentujących element karpacki w Sudetach,
- Rezerwat "Puszcza Śnieżnej Białki", powstały w 1963 r obejmujący zachowany fragment piętrowego lasu o charakterze puszczańskim,
- Rezerwat "Nowa Morawa", uchwalony w 1971 r., który chroni stanowiska unikalnego świerka sudeckiego,
- Rezerwat "Jaskinia Niedźwiedzia", powstały w 1977 r. dla ochrony jaskini z unikalną szatą naciekową i znaleziskami kostnymi oraz rzadkimi gatunkami roślin wokół jaskini,
- Rezerwat "Wodospad Wilczki", powstały w 1958 r. chroniący wodospad Wilczki wraz z wąwozem potoku Wilczka, gdzie oprócz lasu bukowego występują rzadkie gatunki mchów i wątrobowców naskalnych.
Fauna.
Fauna Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego jest stosunkowo bogata. Zaznacza się tutaj udział wielu gatunków sudeckich jak i karpackich, a także mezoalpejskich. Do najcenniejszych należą endemity i relikty bezkręgowców, szczególnie przedstawicieli fauny jaskiniowej. W czystych wodach żyją pstrągi potokowe, minogi strumieniowe i głowacze. Na stokach górskich często spotyka się żmije zygzakowate, zaskrońce, padalce. Wśród ptaków należy wspomnieć o czarnym bocianie, jarząbku, cietrzewiu, głuszcu, puchaczu, dzięciole trójpalczastym, czeczotce, pluszczu. Z ssaków to : borsuk, gronostaj, lis, sarna, wiele gatunków nietoperzy, popielica, orzesznica, koszatka, dzik, muflon. W ostatnich latach stwierdza się okresowo występowanie niedźwiedzia brunatnego. Ponadto dużą atrakcję stanowi w Masywie Śnieżnika stado kozic, które zimą można obserwować w okolicach Jaskini Niedźwiedziej.
Do walorów parku należą także wartości historyczno - kulturowe, charakteryzujące się:
- zgodnością architektoniczną z warunkami przyrodniczymi terenu,
- klasycznym układem wsi łańcuchowej, o architekturze typowej dla wsi sudeckiej
- licznymi zabytkami - w tym zespołem architektury pensjonatowej w alpejskim, stylu jaki posiada Międzygórze,
- typowym układem górskich upraw rolniczych na zboczach gór,
- miejscami kultowymi - kościoły z XIII wieku, liczne kapliczki,
- układem zabudowy, w oparciu o "rynek".
Krajobraz kulturowo harmonijny swoją genezą, sięga XIII-wiecznego okresu natężonego osadnictwa, które konsekwentnie posuwało się w górę rzek. Wytworzony został wówczas typowy układ wsi łańcuchowej położonej w osi doliny, nad którą rozciągały się grunty orne i pastwiska, powyżej których dominowały obszary leśne. Obecnie na skutek regresu rolnictwa obserwuje się powolne obniżanie granicy obszarów leśnych. Na terenie parku wiele miejscowości powstało w oparciu o miejski dokument lokacyjny - zwłaszcza Lądek Zdrój w XIII w. i leżący na pograniczu parku Złoty Stok w XIV wieku, a także nieco później Bolesławów w XVI w.
Przez teren Parku przebiega ponad 360 km szlaków turystycznych. Są to najczęściej szlaki tranzytowe. W Masywie Śnieżnika na odcinkach szlaków zostały przygotowane cztery ścieżki przyrodniczo - dydaktyczne: ścieżka Kletno - Śnieżnik; Przełęcz Puchaczówka - Hala Pod Śnieżnikiem; Międzygórze - Hala pod Śnieżnikiem oraz krasowa wokół Jaskini Niedźwiedziej. Szlaki i ścieżki dydaktyczne są wyposażone w wiaty turystyczne i miejsca dla odpoczynku.
Najczęściej odwiedzane miejsca ŚPK to:
- Dolina Kleśnicy - rocznie około 100 000 osób odwiedza tę dolinę. Magnesem przyciągającym turystów jest jedna z najpiękniejszych jaskiń polskich - Jaskinia Niedźwiedzia. Ta odkryta w 1966 r. po odstrzeleniu ściany w wyrobisku marmurów Kletno III - liczy obecnie ponad 2700 m korytarzy i komór rozwiniętych na trzech poziomach. We wnętrzu jaskini odnaleziono kilkadziesiąt tysięcy kości zwierząt pleistoceńskich, co czyni obiekt unikalnym na skalę światową. Turystom udostępniono poziom środkowy z przebogatą szatą naciekową. Jaskinia jest wciąż jaskinią aktywną z zachowanym mikroklimatem. Walory te stawiają jaskinię w rzędzie najciekawszych jaskiń Europy.
- Śnieżnik Kłodzki - Najwyższy szczyt Polskich Sudetów Wschodnich. Kopuła góry stanowi rezerwat przyrody. Ze szczytu otwierają się wspaniałe panoramy na Góry Bialskie, Góry Złote a przy dobrych warunkach pogodowych także na Karkonosze. Kopułę Śnieżnika zajmują rozległe łąki górskie przeplatane płatami kosodrzewiny - sztucznie wprowadzonej na początku XX w. Na Hali pod Śnieżnikiem znajduje się schronisko turystyczne. Na szczycie widoczne są ślady po wieży widokowej (wysadzona w 1973 r.) Przepiękne panoramy, dobra i gęsta sieć szlaków powoduje, iż rocznie odwiedza to miejsce wielu turystów.
- Międzygórze - miejscowość, która stanowi bazę wypadową na Śnieżnik. Główne atrakcje Międzygórza to wodospad Wilczki i tzw. Ogród Bajek. Wodospad Wilczki wraz z wąwozem stanowi rezerwat przyrody. Sam wodospad do lipcowej powodzi 1997 r. liczył 27 m wysokości. Powódź zniszczyła sztucznie podwyższony próg w wyniku czego wodospad został skrócony o około 5m. Wodospad wraz z wąwozem potoku Wilczka stanowi wspaniałą atrakcję turystyczną. Ogród Bajek założył w latach 20-tych XX w. miejscowy leśnik i botanik Izydor Kriesten. Charakterystyczny wygląd Ogród Bajek zawdzięcza licznie zgromadzonym korzeniom i konarom ułożonych w postaci bajkowych zwierząt, karzełków między miniaturowymi bajkowymi domkami. Jest to niezwykle romantyczny zakątek Międzygórza.
- Złoty Stok - to miejscowość związana z wydobyciem złota, arsenu i produkcją srebra Od początku górnictwa, datowanego od X w. do końca XVII wieku całkowita produkcja złota przekroczyła najprawdopodobniej 16 500 kg. Według najnowszych badań złoto rodzime w Złotym Stoku obecne jest w wielu minerałach rudnych. W Złotym Stoku znajduje się wiele miejsc wartych zwiedzenia, bezpośrednio związanych z wydobyciem złota. Do takich atrakcji należy podziemne Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota, zlokalizowane w komorze magazynowej oraz wlotowej części sztolni "Gertruda" Wśród eksponatów znajdują się między innymi: unikalna kolekcja map geologicznych, zbiór skał i minerałów z Sudetów oraz innych złóż na świecie, dawne tygle i formy do wytopu i odlewania złota. Inną atrakcją Złotego Stoku jest stara sztolnia "Czarna", położona w Złotym Jarze. Zwiedzający jej XVI wieczne chodniki mogą podziwiać dziesięciometrowy wodospad podziemny. Rocznie sztolnie zwiedza około40 000 osób. Atrakcją Złotego Stoku jest także malowniczy rynek z ratuszem wzniesionym w 1801 r.
- Trojan i Karpień - położone obok Lądka Zdroju stanowią doskonały cel jednodniowej wyprawy. Karpień to ruiny kamiennego zamku wzniesionego w XIV wieku na szczycie Królówki (784 m n.p.m.) Burzliwe koleje zamczyska zakończyło jego zniszczenie w XV w. W pobliżu ruin znajduje się zespół skałek ze szczytowym Trojanem o wysokości 27 m. Obok na grzbiecie stoją: Skalny Mur o wysokości 14 m i długości około 100 m., trzy Baszty i piękna Skalna Brama o wys. 22 m. Trojan stanowi doskonały punkt widokowy na Lądek Zdrój.
- Ośrodek narciarski Czarna Góra wraz z całoroczną kolejką linową - stanowi cel wielu turystów niekoniecznie związanych z uprawianiem narciarstwa. Z trasy przejazdu kolei rozciągają się wspaniałe widoki na okoliczne góry. Z górnej stacji można odbyć wędrówkę bądź to na Śnieżnik, bądź też zejść do Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie.